Klasikaĵo #3. "Kristnaska kanto" de Dickens, elangligita fragmento



 
«"Sed jes," diris Scrooge. "Ĝojan Kristnaskon! Kian rajton vi havas esti ĝoja? Kian kaŭzon vi havas esti ĝoja? Vi estas sufiĉe malriĉa."
   "Kial, do!" respondis la nevo gaje. "Kian rajton vi havas esti malĝoja? Kian kaŭzon vi havas esti malafabla? Vi estas sufiĉe riĉa."
   Scrooge, ne havante pli bonan respondon preta ĝuste tiam, rediris "Baf!" kaj ĝin sekvigis per "Sensencaĵo!"»

Kristnaska kanto
Charles Dickens, 1843

Traduko de Martyn Westcott, 1905

Klasikaĵo #2. "La Korvo" de Poe, elangligita poeziaĵo


Traduko de
Kálmán Kalocsay 


Foje, en la hor' noktmeza pri volumo stranga, peza
de scienc' forgesiĝinta mi meditis kun enu'.
Preskaŭ dorme, jam klinkape, jen, ekaŭdis mi, ke frape,
sur la ĉambropordo skrape, skrape sonas eta bru'.
"Vizitanto", mi murmuris, "sin anoncas per ĉi bru',
certe, jes, nenio plu."

Ah, memoro tro preciza! Regis la decembro griza,
fantomombrojn flam' mortkriza ĵetis jam tra l' fornotru'.
Mi sopiris je l' mateno, lege fuĝis de l' ĉagreno
pri ŝi, fea fenomeno supre trans ĉiela blu',
kiun anĝelar' Lenora nomas trans ĉiela blu',
tere -- ne nomata plu.

Min la trista, silksusura flustro de l' kurten' purpura
skurĝis nun ĝis plej fantasta, ne sentita animsku'.
Por ke l' koro pli kviete batu, diris mi ripete:
"Vizitanto enirpete frapas ĉe la ŝlosiltru',
nur malfrua vizitanto frapas ĉe la ŝlosiltru',
certe, jes, nenio plu."

Repreninte miajn fortojn, post hezit' mi riskis vortojn:
"Ho, sinjor' aŭ sinjorino, min pardonu pro l' malfru',
sed la dormo min katenis, kaj vi tiel kaŝe venis,
tiel mallaŭtpaŝe venis, kun tiel necerta bru',
ke mi dubis". Kaj la pordon mi malfermis vaste. "Nu?"
Nigra nokt', -- nenio plu.

Gapis mi al nokt' senlima, kaj mi havis, duba, tima,
revojn, kiajn ne riskis revi mortema individu'.
Sed silent' senrompa tronis, signon la mallum' ne donis,
nur la vort' Lenora sonis, flustre sonis, fojojn du,
mi ĝin flustris, kaj la eĥo ĝin reflustris, fojojn du,
tio nur, nenio plu.

En la ĉambron mi reiris, brule la anim' deliris,
kaj jen, ree, nun pli laŭte, sonis la pretera bru'.
"Certe io en la strato bruas sur fenestra lato,
tuj mi vidos, kia bato estas ĉi mistera bru'.
Kor'! Trankvilon! Mi esploros kaŭzon de l' mistera bru',
vento nur, nenio plu."

Mi la ŝutrojn suprentrenis, kaj jen, flirte enpromenis
granda Korvo el la sanktaj tagoj de la Tempa Fru',
sen kapklino dum enveno kaj sen halto kaj sen ĝeno,
kun tre moŝta lordmieno ĝi enflugis al statu',
super mian ĉambropordon flugis al Pallas-statu',
sidis jam, nenio plu.

Kvankam en humor' malbona, ridis mi je l' bird' ebona,
je l' majesta, grav-impona sintenad' kaj korpkonstru':
"He, eĉ kun ŝirita kresto certe ne sentaŭga besto.
Korv'! Portita per tempesto de la bord' de l' Nokta Flu',
diru vian sinjornomon ĉe l' Plutona Nokta Flu'!
Grakis ĝi: "Neniam plu."

Ĝin la rusta bird' eldiris tiel klare, ke mi miris,
kvankam ne tro multan sencon havis ĝia klaĉa bru',
sed asertas mi decide, ke neniam vidalvide
al vivul' sin montris side tia birdo sur statu',
tia bird', aŭ best' sovaĝa, super pordo, sur statu'.
Kun la nom': Neniam Plu.

Nun la korvo sidis mute, kvazaŭ en ĉi vortojn tute
enverŝinte la animon, sidis sur la brust-statu',
diri pluon eĉ ne provis, nek eĉ unu plumon movis,
ĝis mi pene diri povis: "De mi iris ĉiam plu
amikar', esperoj, morgaŭ iros ankaŭ ĝi jam plu ..."
Grakis ĝi: "Neniam plu."

Nun min vere frapis miro pro l' trafeco de l' rediro.
"Eh, sen dub', jen estas ĝia tuta stoko kaj instru'!
Certe havis hom' ĝin mastre, kiun Fato malbonastre
persekutis, ĝis li laste kantis jam ĉi vortojn du,
post mortkantoj pri l' Espero lace veajn vortojn du
de l' refren': "Neniam plu."

Sed devigis min la vido de la bird' eĉ nun je rido.
Mi fotelon rulis kontraŭ pordo, birdo kaj statu',
sur velurkusenoj, side, mi min fiksis vid-al-vide,
"Kion volas," mi medite pensis, "Bird' el Tempa Fru',
fata, kruda, kurioza Korvo el la Tempa Fru'
per ĉi grak': "Neniam plu."

Mi meditis kaj konjektis, al la bird' jam ne direktis
vortojn, sed ĝiskore boris brulaj birdokuloj du.
Kaj la kapon mi dum penoj de meditoj kaj divenoj
klinis al velurkusenoj sub lampluma flava flu',
al velur' viola, kiun, sub lampluma flava flu',
premos ŝi -- neniam plu.

Nun -- parfumon, nevidate, incensujo ŝutis flate,
la tapiŝon danc' serafa tiklis, tintis trila bru'.
"Jen" mi kriis, "la Sinjoro sendis ĝin per anĝel-ĥoro,
jen ne pente ! De l' memoro vin nun savos ties ĝu'!
Trinku do! Al vi Lenoran forgesigos ties ĝu'!"
Grakis Korv': "Neniam plu!"

"Birdo kun profetkapablo! Bird'!" mi kriis, "aŭ diablo!
Ĉu l' Tentanto, ĉu tempesto sendis vin por kordetru',
eĉ ŝirite ne fleksebla! En missorĉa dom' funebra,
kie la Hororo febra hejmas, diru, diru, ĉu
estas en Gilead' balzamo? Pasos mia viv-enu'?"
Grakis Korv': "Neniam plu!"

"Birdo kun profetkapablo! Bird'!" mi kriis, "aŭ diablo!
Saman havas ni ĉielon, saman Dion, diru, ĉu
mi, ŝarĝita de ĉagreno, renkontiĝos en Edeno
kun ŝi: fea fenomeno supre, trans ĉiela blu',
kiun anĝelar' Lenora nomas trans ĉiela blu'?"
Grakis Korv': "Neniam plu!"

"Diru ĝin adiaŭkante!" kriis mi, saltleviĝante.
"Bird' aŭ monstro! En tempeston flugu, al Plutona Flu'!
Eĉ plumet' ne restu, signe: kion vi mensogis nigre,
restu mi en sol', rezigne, portu vin for de l' statu',
bekon for el mia koro, korpon for de la statu'!"
Grakis Korv': "Neniam plu!"

Kaj la Korvo nur rigide restas side, restas side,
sidas eĉ nun superporde, sur pala Pallas-statu',
en okuloj kun aspekto de demono dum sonĝ-plekto...
Planke, kun fantom-efekto, ondas nigra ombroflu',
kaj animo mia el ĉi nigre onda ombroflu'
levos sin -- neniam plu.






The Raven
Edgar Allan Poe, 1845


Once upon a midnight dreary, while I pondered weak and weary,
Over many a quaint and curious volume of forgotten lore,
While I nodded, nearly napping, suddenly there came a tapping,
As of some one gently rapping, rapping at my chamber door.
`'Tis some visitor,' I muttered, `tapping at my chamber door -
Only this, and nothing more.'

Ah, distinctly I remember it was in the bleak December,
And each separate dying ember wrought its ghost upon the floor.
Eagerly I wished the morrow; - vainly I had sought to borrow
From my books surcease of sorrow - sorrow for the lost Lenore -
For the rare and radiant maiden whom the angels name Lenore -
Nameless here for evermore.

And the silken sad uncertain rustling of each purple curtain
Thrilled me - filled me with fantastic terrors never felt before;
So that now, to still the beating of my heart, I stood repeating
`'Tis some visitor entreating entrance at my chamber door -
Some late visitor entreating entrance at my chamber door; -
This it is, and nothing more,'

Presently my soul grew stronger; hesitating then no longer,
`Sir,' said I, `or Madam, truly your forgiveness I implore;
But the fact is I was napping, and so gently you came rapping,
And so faintly you came tapping, tapping at my chamber door,
That I scarce was sure I heard you' - here I opened wide the door; -
Darkness there, and nothing more.

Deep into that darkness peering, long I stood there wondering, fearing,
Doubting, dreaming dreams no mortal ever dared to dream before;
But the silence was unbroken, and the darkness gave no token,
And the only word there spoken was the whispered word, `Lenore!'
This I whispered, and an echo murmured back the word, `Lenore!'
Merely this and nothing more.

Back into the chamber turning, all my soul within me burning,
Soon again I heard a tapping somewhat louder than before.
`Surely,' said I, `surely that is something at my window lattice;
Let me see then, what thereat is, and this mystery explore -
Let my heart be still a moment and this mystery explore; -
'Tis the wind and nothing more!'

Open here I flung the shutter, when, with many a flirt and flutter,
In there stepped a stately raven of the saintly days of yore.
Not the least obeisance made he; not a minute stopped or stayed he;
But, with mien of lord or lady, perched above my chamber door -
Perched upon a bust of Pallas just above my chamber door -
Perched, and sat, and nothing more.

Then this ebony bird beguiling my sad fancy into smiling,
By the grave and stern decorum of the countenance it wore,
`Though thy crest be shorn and shaven, thou,' I said, `art sure no craven.
Ghastly grim and ancient raven wandering from the nightly shore -
Tell me what thy lordly name is on the Night's Plutonian shore!'
Quoth the raven, `Nevermore.'

Much I marvelled this ungainly fowl to hear discourse so plainly,
Though its answer little meaning - little relevancy bore;
For we cannot help agreeing that no living human being
Ever yet was blessed with seeing bird above his chamber door -
Bird or beast above the sculptured bust above his chamber door,
With such name as `Nevermore.'

But the raven, sitting lonely on the placid bust, spoke only,
That one word, as if his soul in that one word he did outpour.
Nothing further then he uttered - not a feather then he fluttered -
Till I scarcely more than muttered `Other friends have flown before -
On the morrow he will leave me, as my hopes have flown before.'
Then the bird said, `Nevermore.'

Startled at the stillness broken by reply so aptly spoken,
`Doubtless,' said I, `what it utters is its only stock and store,
Caught from some unhappy master whom unmerciful disaster
Followed fast and followed faster till his songs one burden bore -
Till the dirges of his hope that melancholy burden bore
Of "Never-nevermore."'

But the raven still beguiling all my sad soul into smiling,
Straight I wheeled a cushioned seat in front of bird and bust and door;
Then, upon the velvet sinking, I betook myself to linking
Fancy unto fancy, thinking what this ominous bird of yore -
What this grim, ungainly, ghastly, gaunt, and ominous bird of yore
Meant in croaking `Nevermore.'

This I sat engaged in guessing, but no syllable expressing
To the fowl whose fiery eyes now burned into my bosom's core;
This and more I sat divining, with my head at ease reclining
On the cushion's velvet lining that the lamp-light gloated o'er,
But whose velvet violet lining with the lamp-light gloating o'er,
She shall press, ah, nevermore!

Then, methought, the air grew denser, perfumed from an unseen censer
Swung by Seraphim whose foot-falls tinkled on the tufted floor.
`Wretch,' I cried, `thy God hath lent thee - by these angels he has sent thee
Respite - respite and nepenthe from thy memories of Lenore!
Quaff, oh quaff this kind nepenthe, and forget this lost Lenore!'
Quoth the raven, `Nevermore.'

`Prophet!' said I, `thing of evil! - prophet still, if bird or devil! -
Whether tempter sent, or whether tempest tossed thee here ashore,
Desolate yet all undaunted, on this desert land enchanted -
On this home by horror haunted - tell me truly, I implore -
Is there - is there balm in Gilead? - tell me - tell me, I implore!'
Quoth the raven, `Nevermore.'

`Prophet!' said I, `thing of evil! - prophet still, if bird or devil!
By that Heaven that bends above us - by that God we both adore -
Tell this soul with sorrow laden if, within the distant Aidenn,
It shall clasp a sainted maiden whom the angels name Lenore -
Clasp a rare and radiant maiden, whom the angels name Lenore?'
Quoth the raven, `Nevermore.'

`Be that word our sign of parting, bird or fiend!' I shrieked upstarting -
`Get thee back into the tempest and the Night's Plutonian shore!
Leave no black plume as a token of that lie thy soul hath spoken!
Leave my loneliness unbroken! - quit the bust above my door!
Take thy beak from out my heart, and take thy form from off my door!'
Quoth the raven, `Nevermore.'

And the raven, never flitting, still is sitting, still is sitting
On the pallid bust of Pallas just above my chamber door;
And his eyes have all the seeming of a demon's that is dreaming,
And the lamp-light o'er him streaming throws his shadow on the floor;
And my soul from out that shadow that lies floating on the floor
Shall be lifted - nevermore!

Klasikaĵo #1. "La Pirata Kanto" de Espronceda, elhispanigita poeziaĵo


Kun la flankoj dek-kanonaj,
favor-vente, pufa-vele,
sur la maro glitas bele
tre rapida brigantin'.
Oni nomas kun ektremo
tiun ŝipon "La Timata",
sub la nigra flag' pirata
bravas ĝi sur mara sin'.

Lumo glimas sur la maro
vento kaŭzas krakojn tolajn,
levas etajn ondojn molajn,
ŝaŭmo blankas en lazur'.
Kaj la piratestro kantas,
dum vidiĝas de la topo
jen Azio, jen Eŭropo,
jen, antaŭe, Istambul':

–Vi navigu, ŝipo mia,
ĉiam spite.
Nek tempesto plej rabia
nek ataka karavelo
povos turni vin de l' celo:
vi aŭdacas ja senbride.

Dudek ŝipojn
ni jam prenis,
vane ĝenis
angla flot'.
Buntaj flagoj
cent-naciaj
iĝis niaj
per la fort'.

Ĉar mia leĝo: la forto.
Ĉar mia kara: la ŝip'.
Mia patrujo: la maro.
Kaj la liber': mia Di'.

Blinde luktas kun kolero
stultaj reĝoj
kaŭza de plenman' da tero.
Dume mi, en spita staro,
mastras sur la vasta maro,
kie ne validas leĝoj.

Ĉiuj flagoj
de ĉeflandoj,
ĉiuj strandoj
de la mar'
bone scias
pri la krudo
kaj sintrudo
de ĉi man'.

Ĉar mia leĝo: la forto.
Ĉar mia kara: la ŝip'.
Mia patrujo: la maro.
Kaj la liber': mia Di'.

Ĉe la krio: –Ŝip' proksima!
sceno belas:
tuj la ŝipo, mortotima,
fuĝe turnas sin panike:
ke mi regas ja unike,
kaj kapere mi kruelas.

Mi la predojn
atribuas,
distribuas
sen prefer'.
Mi retenas,
pro inklinoj,
nur virinojn
en flor-bel'.

Ĉar mia leĝo: la forto.
Ĉar mia kara: la ŝip'.
Mia patrujo: la maro.
Kaj la liber': mia Di'.

Kondamnita mi je morto...!
Bela puno!
Sed, se helpos min la sorto,
zorgu mem la kondamninto,
ke mi ne pendumu lin do
de anten' de lia skuno.

Ba, la vivo!
Mian vetis,
ĝin mi ĵetis
al ĉi lud',
ribelinte
kiel brava,
for de sklava
peza jug'.

Ĉar mia leĝo: la forto.
Ĉar mia kara: la ŝip'.
Mia patrujo: la maro.
Kaj la liber': mia Di'.

Jen muzikoj plej agrablaj:
akvilonoj,
ĝemoj kaj zumadoj kablaj,
maraj blekoj kaj ululoj,
sibloj de la rigo-ŝnuroj
kaj tondrado de kanonoj.

Al mi plaĉas
por ekdormo,
brua ŝtormo,
hurla mar',
kaj mi sonĝas
en trankvilo
kun la spiro
de infan'.

Ĉar mia leĝo: la forto.
Ĉar mia kara: la ŝip'.
Mia patrujo: la maro.
Kaj la liber': mia Di'.


Traduko de 

Con diez cañones por banda,
viento en popa a toda vela,
no corta el mar, sino vuela,
un velero bergantín;
bajel pirata que llaman
por su bravura el Temido
en todo el mar conocido
del uno al otro confín.

La luna en el mar riela,
en la lona gime el viento
y alza en blando movimiento
olas de plata y azul;
y ve el capitán pirata,
cantando alegre en la popa,
Asia a un lado, al otro Europa,
Y allá a su frente Estambul:

–Navega, velero mío,
sin temor
que ni enemigo navío,
ni tormenta, ni bonanza
tu rumbo a torcer alcanza,
ni a sujetar tu valor.

Veinte presas
hemos hecho
a despecho
del inglés
y han rendido
sus pendones
cien naciones
a mis pies.

Que es mi barco mi tesoro,
que es mi Dios la libertad;
mi ley, la fuerza y el viento;
mi única patria, la mar.

Allá muevan feroz guerra
ciegos reyes
por un palmo más de tierra,
que yo tengo aquí por mío
cuanto abarca el mar bravío
a quien nadie impuso leyes.

Y no hay playa
sea cualquiera,
ni bandera
de esplendor,
que no sienta
mi derecho
y dé pecho
a mi valor

Que es mi barco mi tesoro,
que es mi Dios la libertad;
mi ley, la fuerza y el viento;
mi única patria, la mar.

A la voz de ¡barco viene!,
es de ver
cómo vira y se previene
a todo trapo a escapar:
que yo soy el rey del mar
y mi furia es de temer.

En las presas
yo divido
lo cogido
por igual:
sólo quiero
por riqueza
la belleza
sin rival.

Que es mi barco mi tesoro,
que es mi Dios la libertad;
mi ley, la fuerza y el viento;
mi única patria, la mar.

¡Sentenciado estoy a muerte!
Yo me río:
no me abandone la suerte,
y al mismo que me condena
colgaré de alguna antena
quizá en su propio navío.

Y si caigo,
¿qué es la vida?
Por perdida
ya la di
cuando el yugo
del esclavo
como un bravo sacudí.

 
Que es mi barco mi tesoro,
que es mi Dios la libertad;
mi ley, la fuerza y el viento;
mi única patria, la mar.

Son mi música mejor
aquilones,
el estrépito y temblor
de los cables sacudidos
del negro mar los bramidos
y el rugir de mis cañones.

Y del trueno
al son violento,
y del viento,
al rebramar,
yo me duermo
sosegado,
arrullado
por el mar.

Que es mi barco mi tesoro,
que es mi Dios la libertad;
mi ley, la fuerza y el viento;
mi única patria, la mar.


La Canción del Pirata

Unuaj impresoj de nova studento pri Interlingvistiko


"sed mi ne povis forlasi la ideon, kiu eniris mian korpon kaj sangon kaj...
mi transiris Rubikonon".
  L.L. Zamenhof


Frumatene ĉe la aviadilo La pasintan 19-an de septembro mi eliris el mia hejmo en Arundo je la tria antaŭtagmeze kaj ekveturis al la flughaveno "Malago-Marbordo de la Suno" en... nu, jes, en Malago. Mi pretigis min por ekflugi al Pollando je la sesa kaj duono. Mi surteriĝis en la flughaveno de Vroclavo, el kie mi devis veturi dum kvardeko da minutoj per buso al la trajnstacidomo kaj per trajno atingi finfine Poznanon post tri pliaj horoj. 

Kaj, kial mi tiel arde emis viziti Poznanon, ke mi kuraĝis senhalte vojaĝi per tiom da veturiloj (aŭte, aviadile, buse kaj trajne!)? La respondo, kiel kelkaj el la blogo-legantoj eble jam supozis, rilatas al Esperanto. Mi ĵus komencis mian partoprenon kiel studento en trijaraj Postgradaj Studoj pri Interlingvistiko kaj Esperantologio, kiu estas okazigata de antaŭ 16 jaroj en la Universitato Adam Mickiewicz de Poznano, la dua plej granda universitato en Pollando.

Mi iam antaŭe ja estis universitata studento. Antaŭ kvar jaroj, mi diplomiĝis pri Sociala Laboro ĉe la Universitato de Granado kaj finis kelkajn studojn por "ekspertiĝi" pri aferoj rilatantaj al tiu fako. Mi tiam opiniis mian studantan epokon jam finita. Mi malpravis... kaj nun mi ĝojas.

Kelkaj homoj kulpas pri mia reveno al la studenta flanko, eĉ pli ol mi mem. Kompreneble, Zamenhof! Li komencis ĉion... Sed pli proksime, profesorino Katalin Kováts.

Eble mi devas iomete retroiri por klarigi ŝian partoprenon... La pasintan majon oni okazigis la 18-an Andaluzian kaj 73-an Hispanan Kongresojn de Esperanto en Arundo. Kadre de tiuj eventoj, prof-ino Kováts ĉeestis kaj prelegis en la urba kongresejo pri "Oficiala instruado de Esperanto". La estraranoj de Andaluzia Esperanto-Unuiĝo kaj mi mem ĉeestis ŝian prelegon (bonŝance al mi, vi ekvidos).

Ŝia prelego estis tiel pensiga, ke multaj el ni komencis priparoli la aferon pli pasie ol antaŭe... Sed, eksciu, mi troviĝas en longedaŭra senlabora situacio kaj ne kapablas financi pluan studadon, kaj ĉi-okaze eĉ en alia lando! Neeble! Do, mi ne kuraĝis revi partopreni. Mi silentis.

Sed precipe io, kion prof-ino Kováts diris, frapis nin (mi ĝuste nun ne memoras, ĉu ŝi diris tion dum la prelego aŭ poste en malpli publika rondo): la oficialigo de la instruado de Esperanto ne estas, ne devas esti, laboro de kelkaj privilegiuloj aŭ kelkaj suferantoj; ĝi estas laboro de la esperantistoj kaj tiel de ties asocioj. Ne justas do, ke unuopulo elspezu sian monon, diligente studu dum tri jaroj kaj, finfine, nur tiu streĉu siajn fortojn por atingi celon, kiun profitos ankaŭ la landaj asocioj. Do, kial la landaj asocioj ne subtenu finance la studadon de iu kaj tiu fokusiĝu sur la sukcesigo de la projekto?

Dum la decida renkontiĝo, rimarku mian grandan rideton...
Tion ekpensis la estraranoj de mia asocio kaj, dum renkontiĝo, oni vortigis tiujn pensojn: kial ne stipendii junan kandidaton? Kial ne "sendi delegiton"? La asocio financos la projekton kaj tiu kuraĝa delegito studu dum la venontaj tri jaroj. Ni celu la oficialigon de la instruado de Esperanto, ne plu kiel unuopaj esperantistoj, sed kiel asocio. Kaj jen mi do, la andaluza delegito, la studento subtenita de Andaluzia Esperanto-Unuiĝo. Mi elkore volas danki al ĉiuj miaj kunuloj pro tia fido al mi kaj pro ilia senĉesa subteno, kompreneble ne nur financa sed ankaŭ emocia. Mi ne diru ĉi tie viajn nomojn por ne ruĝigi vin, sed vi ĉiuj scias pri kiuj mi parolas.

La ununura kondiĉo estis, ke mi ricevu ankaŭ la stipendion de Esperantistic Studies Foundation (ESF), ĉar se male la investo estus troa. Do, mi kandidatiĝis kaj ankaŭ ili fidis min: ESF financis mian semestran partoprenkotizon. Ankaŭ al ili mi dankas pro la senĉesa subteno al E-projektoj.

Kaj jen, la vojo estis malfermita ĉe miaj piedoj!

Nu, la 20-an de septembro komencis la ĉeestan sesion la nova grupo de studentoj, la 6-a ekde 1998, ĉe la Novfilologia Fakultato. Laŭ la oficialaj informoj ĉeestis 26 aliĝintoj el 14 landoj: 7 el Brazilo, po 3 el Hispanio (hej, jen mi!) kaj Pollando, po 2 el Slovakio kaj Svedio, po 1 el Rusio, Kroatio, Irano, Ĉehio, Hungario, Nederlando, Belgio, Francio kaj Kimrio. Bonvenigis nin la Vicdekanino de la ĵus menciita Fakultato kaj la gvidanto de la studoj, profesorino Ilona Koutny.

Pri la profesoroj kaj prelegantoj permesu al mi, ke mi kopiu rekte la informojn el la oficiala blogo de la Interlingvistikaj Studoj, ĉar mi ne volas forgesi neniun nomon:
  • Kurso pri interlingvistiko kun Vera Barandovska-Frank (Germanio, profesoro de AIS), donante superrigardon pri planlingvoj, al kiu kontribuis Ivan Colling (el Brazilo), kiu ĵus finis siajn interlingvistikajn studojn ĉe AMU.
  • Esperantan kulturon enkondukis Zbigniew Galor (prof. en la Universitato de Szczecin, Pollando), al tio adoniĝis interesaj prelegoj pri lingvo kaj kulturo de Sabine Fiedler (prof. en la Universitato de Leipzig, Germanio), pri la e-gazetaro de Jukka Pietiläinen (docento en la Universitato de Tampere, Finnlando) kaj pri esperanta radiofonio de Barbara Pietrzak (Pola Retradio, estrarano de UEA).
  • La unuan periodon de la Esperanta literaturo prezentis tradicie Tomasz Chmielik (tradukisto, Pollando) kaj Lidia Ligęza (poetino el Krakovo, Pollando).
  • Fonetikon kaj fonologion – startante de ĝeneralaj bazaj nocioj al karakterizo de esperantaj sonsistemo kaj prononca normo – entreprenis Ilona Koutny (gvidanto de la IS, prof. de AMU) kaj Nicolau Dols Salas (prof. en la Universitato de la Balearaj Insuloj).

Tiu unua sesio daŭris kvin tagojn entute (20-24.09.2014). Ili estis ja tre intensaj, ni alvenis al la Fakultato ĉiumatene je la naŭa pretaj forlasi ĝin je la sesa posttagmeze. Kaj, ĉu la okazaĵo estis peninda do? Nu, fakte ne ekzistis penado! La sesio estis tre intensa, certe, sed ankaŭ interesa, pensiga, tute partopreninda. Mi neniam antaŭe studis nek oficiale nek hobie pri Lingvistiko aŭ pri ties proksimaj fakoj. Tial, kelkaj el la lekcioj estis sufiĉe malfacilaj al mi, ne ĉar ili ne estis aranĝitaj por ne-fakuloj (ili estis), sed ĉar mia menso tro baldaŭ pleniĝis je novaj konceptoj. Tio montras jam dekomence la postulemo de la studoj: ne temas pri aro da prelegoj aŭ pri kurseto nur celanta doni "E-diplomojn"; ili estas seriozaj universitataj studoj.

Partoprenantoj en la Interlingvistikaj Studoj (foto "prunteprenita" de la IS-blogo)

Mi eĉ ĝuis la bonŝancon ekkoni kelkajn aliajn esperantistojn, kiuj ne estos miaj kunlernantoj, nome la antaŭaj studentoj (kiuj venis en Poznanon por ekzameniĝi la lastan fojon) kaj la partoprenantoj en la unujara instruista trejnado. Tio estas, homoj el Brazilo, Germanio, Hungario, Litovio, Svislando, Francio kaj Portugalio.

Ĵus fininta la sesio, sekvis la 3-a Interlingvistika Simpozio (25-26.09.2014), kies ĉefa temo estis "internacia komunikado". La prelegoj estis prezentataj en Esperanto, la pola kaj la angla, kaj temis pri lingvopolitiko, interkultura komunikado kaj diversaj aspektoj de esperantologio kaj interlingvistiko. Ĝi fakte estiĝis privilegia loko por kelkaj el la malnovaj studentoj pri Interlingvistiko prezenti la rezultojn de siaj laboraĵoj.

Kompreneble mi nur ĉeestis tiujn prelegojn aŭ en Esperanto aŭ en la angla. Ili estis bonegaj kontribuaĵoj al la studmaterialo de la interlingvistika kursaro, tial precipe la I-studentoj profitis la okazaĵon.

Ho, lasu min denove rekte transskribi parton de la raportaĵo en la retpaĝaro de IS:

La bankedo kunigis la malnovajn kaj novajn gestudentojn, instruistojn kaj prelegantojn en agrabla etoso en la manĝejo Jowita. Gastis kaj laŭdis la aranĝon vicdekano de la Novfilologia Fakultato kaj la direktoro de la Lingvistika Instituto. La gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj transdonis 10-jaran son- kaj videoarkivon de la studoj al la reprezentantoj de la Viena Esperanto-Muzeo, CDELI (Centro de dokumentado kaj esploro pri la lingvo internacia en La Chaux-de-Fonds, Svisio) kaj Edukado.net.

Interesege, ĉu ne?

Ene de la Novfilologia Fakultato
Post mia reveno (kelkaj eĉ antaŭe), pluraj homoj demandis al mi, kion mi plej ĝuis, ŝatis de la kurso. Mi ja multege ĝuis la lekciojn, ĉar la prelegantoj estis elstaraj fakuloj el kie senĉese preni novajn konojn. Sed ne nur pro tio, ankaŭ pro la etoso mem: mi estis en universitata klasĉambro ĉeestanta Esperantlingvajn lekciojn inter homoj de multaj malsamaj devenoj, kun malsamaj denaskaj lingvoj. Ĉu tion antaŭvidis Doktoro Esperanto?

Mi antaŭĝojas lerni pli pri E-literaturo. Ĝis nun mi nur sukcesis finlegi tradukaĵojn, ne originalojn. Sed mi volas ŝanĝi tion, mi jam emas legi la unuan originalan romanon en Esperanto, "Kastelo de Prelongo" de Henri Vallienne, kaj multe da tiu poezio ankoraŭ nekonata de mi. Kaj malkovri klasikaĵojn pere de tradukoj: en Poznano mi aĉetis la romanon "Marta" de Eliza Orzeszko, elpoligita de L.L. Zamenhof, kvankam mi atendos du monatojn antaŭ ol legi tradukon de verko de Dickens (ĉu vi jam divenis kiun?).

La unua taskaro, kiun mi komencis plenumi, estas tiu pri Interlingvistiko. Mi konis nenion pri tiu fako, sed... kia interesega ĝi estas! Tamen ŝajnas, ke ĝi ne estas tiel populara fako en Hispanio. Mi tion ekpensis dum unu el la lekcioj de prof-ino Vera Barandovska-Frank. Parolante pri la vikipediaj artikoloj pri Interlingvistiko, ŝi diris, ke tiu ne estis en la hispanlingva versio de la retpaĝo. Ĉu tio ne montras la mankon de intereso? Ĉu eblas, ke estas pli da literaturo pri Interlingvistiko en Esperanto ol en la hispana?

Nu, la lekcioj pri Fonetiko kaj Fonologio kulpas pri tio, ke ekde mia reveno hejmen mi ne ĉesas atenti (kaj atentigi) pri akĉentoj, prononcmanieroj kaj tiel plu. Mi ĵus rimarkis, kiaj nazalaj estas kelkaj sonoj en andaluzoj kontraŭe al la buŝeco de la normigita hispana. Mi estas andaluza kaj neniam antaŭe rimarkis tion!

E-kulturo surprizis min, ĉar mi ne atendis tiom pensigan lernobjekton (kio kompreneble multe plaĉis al mi). Tial, nu, mi volas montri kelkajn citaĵojn, kiujn mi notis dum la lekcioj. Ĉu vi, kara leganto, kuraĝos komenti prie?

"Kiam oni rilatas al objekto, oni rilatas al aliaj homoj".

"Ekzistas kaj konsciita kulturo kaj kovrita kulturo".

"Se du homoj diras la samon, de la sociologia vidpunkto ĝi ne temas pri la samo".

"Lingvo mem estas frukto de kulturo. Ĝi estas kiel teatra lumo, ĝi signifas laŭ agantoj".

Zbigniew Galor


Kaj nun permesu al mi fini ĉi tiun blogaĵon per kelkaj pliaj citaĵoj. Ili apartenas al la prelegantoj kaj ankaŭ ilin mi notis dum la lekcioj:

"Lingvo ne povas ekzisti sen parolkomunumo".
Ilona Koutny

"Oni ne povas diri realaĵon, oni nur diras vorton".
Ivan Colling

"Kial Esperanto venkis? Ĉar ĝi havas literaturon".
Tomasz Chmielik

"La radikoj de la Esperanta kulturo estas tiuj de la naciaj propraj al ĉiu verkanta esperantisto".
Lidia Ligęza

"Originala Esperanta frazeologio estas esprimo de propra kulturo".
 Sabine Fiedler

"Ĉiu lingvo estas parte artefarita kaj parte natura".
Nicolau Dols Salas


Enirejo de la Novfilologia Fakultato
Enirejo de la Novfilologia Fakultato


Pliajn fotojn vi povas vidi: miajn en ĉi tiu Flickr-albumo kaj de aliaj ĉe edukado.net.
 

Citaĵo #6. Sama frazo de Harry Potter plurlingve...



En Esperanto
Hari Poter kaj la Ŝtono de la Saĝuloj

Ĉe la stratangulo li rimarkis la unuan indikon pri io stranga — katon, kiu legis mapon.



En la hispana
Harry Potter y la Piedra Filosofal

Al llegar a la esquina percibió el primer indicio de que sucedía algo raro: un gato estaba mirando un plano de la ciudad.



En la itala
Harry Potter e la pietra filosofale

Fu all'angolo della strada che notò le prime avvisaglie di qualcosa di strano: un gatto che leggeva una mappa.



En la angla
Harry Potter and the Philosopher's Stone

It was on the corner of the street that he noticed the first sign of something peculiar — a cat reading a map.



En la mandarena
哈利·波特与魔法石

当他驶到街的拐角处时,他发现了第一件不寻常的事情——一只猫在看地图。



En la franca
Harry Potter à l'école des sorciers

Ce fut au coin de la rue qu'il remarqua pour la première fois un détail insolite: un chat qui lisait une carte routière.



En la kataluna
Harry Potter i la pedra filosofal

No va ser fins que no va arribar a la cantonada del carrer que va veure el primer senyal d'alguna cosa estranya: un gat que llegia un mapa.





Ĉi tiu blogaĵo estas dediĉita al Alessandro Caridi,
kiu donis al mi la ideon kaj kelkajn el la tradukaĵoj. 


Citaĵo #5. J.K. Rowling




«Divenado estis lia malplej ŝatata studobjekto, krom Pocioj. Instruistino Trelawney daŭre antaŭdiradis la morton de Harry, kion li opiniis ekstreme ĝena.»

J.K. Rowling
Harry Potter kaj la Pokalo da Fajro

Citaĵo #4. La pluvo de Kastamir'




"Kaj kiu vi estas",
la orgojla lord' diris,
"por ke mi riverencu
tiel profunde?

Nura kato
kun malsama hararo,
tiu estas tuta la vero,
kiun mi konas.

Kun hararo el oro
aŭ hararo el ruĝo,
leono ankoraŭ havas
siajn krifojn.

Kaj la miaj estas longaj
kaj akraj, mia lord',
tiel longaj kaj akraj
kiel la viaj."

Kaj tiel li parolis,
kaj tiel li parolis,
tiu lord' de Kastamir',

sed nun la pluvo
ploras sur lian salonon
kun neniu tie por aŭdi.

Jes, nun la pluvo
ploras sur lian salonon
kaj eĉ ne animo por aŭdi.




"La pluvo de Kastamir'" (The Rains of Castamere)
aperas en la romanserio Kanto de Glacio kaj Fajro
La muzikaĵon oni komponis
por la televidserio Ludo de tronoj
bazata sur tiuj romanoj.

Citaĵo #3. George R.R. Martin



 
«Kiam falas la neĝo kaj blovas la blanka vento, la soleca lupo ekmortas sed la luparo postvivas. Somero estas tempo por kvereloj kaj disputoj. Dum vintro ni devas protekti nin, unuj la aliajn [...]»

George R.R. Martin
Ludo de tronoj

Ekspliku tion al mi, Stephen Hawking

Sensencaĵoj de antaŭ ol ekdormi aŭ ĉu estas la universo entenebla en nuksa ĉelo?

Ĝuste nun mi legas du tute malsamajn librojn: kaj Harry Potter kaj la kaptito de Azkabano (tria romano el la fantasta serio verkita de J.K. Rowling pri juna magiisto studanta ĉe famega lernejo pri Magio kaj Sorĉarto) kaj Mallonga historio de la tempo de fizikisto kaj teoria astronomo Stephen Hawking (pri scienca popularigo: "elde la praeksplodo ĝis nigraj truoj").
 


 
Kia rilato ligas unu verkaĵon kun la alia? Nenia, ĉu ne? Mi tion pensis ĝis hieraŭ mem kiam, serĉante foton pri la kovrilo de tiu libro de profesoro Hawking, mi surprizate ekvidis la jenan bildon:


Harry Potter and the Prisoner of Azkaban, 2004

Ĉu vi ĝin rekonas? Se jes, vi ja spektis la trian filmon el la serio de Harry Potter (ĉi-foje ne temas pri romano, sed pri la filmo en ĝi bazita). Tiu sceno estas parto do de la filmo Harry Potter kaj la kaptito de Azkabano kaj en ĝi aperas gasto ĉe La Likema Kaldrono, la plej fama gastejo en la fikcia universo kreita de Rowling. Nu, kion faras la homo surbilde? Jes, li legas atente la libron de Hawking Mallonga historio de la tempo...

Kaj nun, al mi nur restas demandi: ĉu ia fluktuo en la tempospaco? Ekspliku tion al mi, Stephen Hawking!

Citaĵo #2. Stephen Hawking


 
«tiu lumo, kiun oni vidas de la malproksimaj galaksioj, foriris el ili antaŭ milionoj da jaroj kaj, kaze de la plej malproksimaj observitaj objektoj, la lumo foriris antaŭ ĉirkaŭ ok mil milionoj da jaroj. Tiel, kiam oni rigardas la universon, oni vidas ĝin kiel ĝi estis en la pasinteco.»

Stephen Hawking
Mallonga historio de la tempo